آتشبسآتشبس، پیمانى است كه براى ترك جنگ در مدّتى معيّن -خواه با گرفتن عوض یا بدون آن- میان مسلمانان و کافران حربی منعقد مى‌گردد. این اصطلاح در باب جهاد با عنواوین هدنه، مهادنه، معاهده و مواعده، مورد بحث قرار می‌گیرد. ۱ - عقد آتشبسپیمان آتش‌بس با آنچه بر انشاى آن دلالت كند، اعم از لفظ و فعل مانند اشاره، منعقد مى‌گردد. آتش بس با حصول شرایط آن جایز است، امّا در این كه هیچ‌گاه واجب نمى‌شود یا به هنگام نیاز مسلمانان به آتش‌بس واجب مى‌گردد، اختلاف است. ۲ - شرایط آتشبسجواز و صحّت قرارداد آتش بس منوط به تحقّق شرايط زير است: ۲.۱ - وجود مصلحتانعقاد قرارداد آتش‌بس، تنها در صورت وجود مصلحتى مانند ضعف مسلمانان و نیاز به زمان براى تقویت نیرو، امید به مسلمان‌شدن کافران و مانند آن جایز است. ۲.۲ - تعیین مدّتقرارداد آتش‌بس بدون تعیین مدّت، از آغاز تا انتها، باطل است، مگر این كه امام (علیه‌السّلام) در صورت عدم تعیین مدّت، شرط كند كه حق نقض آن را در هر زمانى داشته باشد كه در این صورت عقد صحیح است. آتش بس در صورت قدرت مسلمانان تا چهار ماه جایز است و بیش از یك سال جایز نیست و در جایز بودن آن بیش از چهار ماه و كمتر از یك سال با مراعات اصلح و یا عدم جواز آن حتى در صورت اصلح بودن آتش‌بس، اختلاف مى‌باشد. در صورت ضعف مسلمانان، مدّت آتش‌بس منوط به نظر امام (علیه‌السّلام) یا نایب وى مى‌باشد؛ هر چند مدّت را ده سال یا بیشتر قرار دهد. البته به قولى، بیش از ده سال جایز نیست. ۲.۳ - حضور امام یا نایب اوقرارداد آتش‌بس، تنها به وسیله امام یا نایب او بسته مى‌شود؛ ولى بنا بر تصریح برخى، نقض آتش‌بسى كه به وسیله حاكم ستمگر یك كشور اسلامى با كافران بسته شده جایز نیست. ۳ - احکام آتش‌بس۱. نقض قرارداد آتش‌بس تا پایان مدّت تعیین شده، جز در صورت پیمان‌شکنی كافران، جایز نیست. ۲. شرط كردن امورى بر مسلمانان كه انجام‌شان براى آن‌ها جایز نیست، موجب بطلان قرارداد آتش‌بس می‌شود. اگر در قرارداد آتش‌بس بازگرداندن زنانى كه به كشور اسلامى مهاجرت كرده و مسلمان شده‌اند، شرط شود، قرارداد باطل است. بازگرداندن مردان، در صورت شرط نكردن آن در قرارداد آتش‌بس، جایز نیست و در صورت شرط كردن با ایمن بودن آنان از افتادن در فتنه، جایز است و در غیر این صورت، شرط كردن آن در قرارداد صحیح نیست. ۳. جان و مال كافران معاهد، محترم است و تعرّض به آن‌ها جایز نیست. ۴ - پانویس۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۱۱۸. |